Naast lijnperspectief of lineair perspectief, is er ook atmosferisch perspectief. In dit bericht zal ik wat meer in detail treden over wat atmosferisch perspectief is en hoe je het kunt gebruiken om de illusie van diepte in je schilderijen te creëren.
Wat is atmosferisch perspectief?
Atmosferisch perspectief verwijst naar hoe de atmosfeer van invloed is op hoe we objecten zien als ze in de verte verdwijnen. Atmosferisch perspectief geeft aan dat als een object zich terugtrekt in de afstand ten opzichte van de kijker, we dat object zien met verminderde helderheid, waarde en kleurverzadiging. Daarnaast blijken objecten in de verte een relatief koelere kleurtemperatuur te hebben.
Atmosferisch en lineair perspectief
Er zijn twee soorten perspectieven: atmosferisch en lineair. Zoals hierboven vermeld, verwijst atmosferisch perspectief naar hoe de atmosfeer van invloed is op hoe we dingen zien. Lineair perspectief daarentegen verwijst naar de relatieve grootte van objecten en hoe een object kleiner lijkt naarmate het in de verte verdwijnt.
Kennis van zowel atmosferisch als lineair perspectief is essentieel om nauwkeurig te leren schilderen. Maar meestal denken we bij perspectief alleen aan lineair perspectief.
Leonardo da Vinci was een kunstenaar die het belang van atmosferisch perspectief begreep en op basis van zijn uitgebreide geschriften over dit onderwerp, vond hij het van even groot belang als lineair perspectief in de schilderkunst. Veel van Da Vinci’s schilderijen hebben een bijna etherisch gevoel door slim gebruik van atmosferisch perspectief om de illusie van diepte te creëren.
Sfeervol perspectief en realisme
Atmosferisch en lineair perspectief zijn beide essentiële onderdelen voor het maken van realistische schilderijen omdat ze weerspiegelen hoe we de dingen werkelijk zien. Lineair perspectief is echter veel gemakkelijker aan te tonen wanneer architecturale elementen aanwezig zijn (zoals in het onderstaande schilderij van John Singer Sargent). Het is duidelijk dat in landschaps- en zeegezichten architectonische elementen niet altijd aanwezig zijn, dus we moeten in plaats daarvan meer vertrouwen op atmosferisch perspectief om de illusie van diepte te creëren.
De 4 sleutels tot het creëren van de illusie van een atmosferisch perspectief
- Textuur
Textuur kan naar twee dingen verwijzen:
- De fysieke textuur van de verf; of
- De illusie van textuur in je schilderij, bijvoorbeeld door de scumble-techniek te gebruiken om de illusie van droge bast aan de zijkant van een boom te creëren.
Om de illusie van diepte in je schilderijen te creëren, kun je meer textuur in de voorgrond voor het contrast gebruiken tegen een veel vloeiendere achtergrond. Dit weerspiegelt hoe we details zien. Als je naar een landschapsscène kijkt, kun je alle kleine details en texturen op de voorgrond zien – al die stenen, grasstrengen, takken, insecten, planten, enz. Je kunt deze details schilderen met een verhoogde textuur in de voorgrond, zowel met een fysieke opbouw van verf als met verhoogde activiteit in je penseelvoering en kleuren.
Maar als je verder in de verte kijkt, verdwijnen al deze kleine details en texturen en vloeien ze uit in een algemene massa van kleuren en vormen.
2. Waarde:
Waarde is hoe licht of donker iets is, op een schaal van zwart naar wit (waarbij zwart de laagste waarde is en wit de hoogste waarde). In dit artikel lees je meer over waarde.
Wanneer een object zich in de verte terugtrekt, lijkt het alsof het een hogere waarde heeft dan het in werkelijkheid is. Met andere woorden, objecten in de verte zijn grijzer en een paar waarden lichter.
Merk in het onderstaande schilderij van Claude Monet op hoe de verre kliffen aan de linkerkant een hogere waarde hebben, grijzer zijn, en de kliffen die dichter bij ons staan, minder grijs bevatten. Merk ook op hoe de lucht net boven de horizon grijzer en lichter is dan de rest van de lucht. Dit duwt deze gebieden terug in het schilderij en creëert die illusie van diepte.
- Duidelijkheid
Dit is een eenvoudig concept, maar waar beginners moeite mee lijken te hebben. Wanneer je naar een object in de verte kijkt, zal het veel minder kleur en detail lijken te hebben dan wanneer je datzelfde object van dichtbij bekijkt.
Dus als je die bergen in de verte schildert, hoef je niet alle rotsen, schaduwen, bomen en andere specifieke details te schilderen. Je kunt de details vereenvoudigen.
In sommige gevallen wil ga je misschien zelfs zover door de achtergrond zo te vereenvoudigen om het gevoel van diepte in je schilderij te overdrijven.
Vergelijk in het onderstaande schilderij van Turner de mate van helderheid tussen de voorgrond en de achtergrond. De achtergrond heeft bijna geen detail en is er alleen voor een sfeervol effect. Het meest gedetailleerde deel van het schilderij is het deel dat rechts van ons het dichtstbij is.
- Kleurtemperatuur en verzadiging
Over het algemeen heeft de kleurtemperatuur van een object de neiging om naar de koele kant te verschuiven, welke de blauwe, paarse en groene tinten omvat als het in de verte verdwijnt. Kleuren lijken ook minder verzadig, minder intens, in de verte.
Hoewel deze ideeën kunnen helpen om meer diepte te krijgen in je schilderijen, kun je nog steeds warme kleuren gebruiken in de verte, maar ze zullen koeler zijn dan wat je van dichtbij ziet. Bijvoorbeeld een fel oranje object, een sinaasappel, als je dat van dichtbij ziet, is het natuurlijk heel oranje. Maar naarmate dat object in de verte verdwijnt, krijgt de sinaasappel een iets koeler en minder verzadigd uiterlijk, alsof je wat blauw of paars met die sinaasappel hebt gemengd.
Samenvatting
Ik hoop dat dit bericht je helpt beter te begrijpen wat atmosferisch perspectief is en hoe je het kunt gebruiken om de illusie van diepte in je schilderijen te creëren, met name je landschappen en zeegezichten waar je niet gemakkelijk lineair perspectief kunt demonstreren. Als je tips hebt die je wilt delen, voeg ze dan toe aan het commentaargedeelte aan het einde van dit bericht.
Bedankt voor het lezen!
Voel je vrij om te delen met vrienden. Als je meer schildertips wilt, bekijk dan mijn basiscursus.
Veel plezier met schilderen!
